३) खलनायक (Villain)

नायकाला जे काही हवे असते त्यात येणारे अडथळे म्हणजे खलनायक ! ते नैसर्गिक असू शकतात, मानवी असू शकतात, आश्चर्य असे कि स्वत: नायकाने निर्मिलेले हि असू शकतात. (त्याने केलेल्या चुका). कधी कधी नायक स्वत: खलनायक असतो किंवा होतो. उदा, हिम्मत हरवून बसलेला नायक, मग त्याला उत्साहित करण्या साठी त्याचे मित्र किंवा नायिका गाणे गाते इ. काहीतरी करून त्याच्या आत एक जोश निर्माण केला जातो. पण सहसा आपण खूप चांगल्या रीतीने ओळखतो तो नायकाला पावलो पावली नडणारा खलनायक अमरीश पुरी !

खलनायक हि प्रेक्षकांना न आवडणारी व्यक्तिरेखा असते. पण जोवर हा न आवडणारा खलनायक येत नाही तोवर प्रेक्षकांना सिनेमा अळणी वाटतो. हा खलनायक जितका नामोहरम करण्यास कठीण तितका नायकाला प्रभावी होण्यास जास्त वाव मिळतो. इथेही लेखकाच्या हातून गल्लत होते कि खलनायकाला वाईट घडवता घडवता तो इतका वाईट बनतो कि प्रेक्षकांना तो पचत नाही. म्हणजे पटत नाही. तो डेंजर असावा त्याच प्रमाणे वास्तवा पासून खूप दूर नसावा. किंबहुना खलनायक जर वास्तव वाटणारा असेल तर तो जास्त प्रभावी ठरतो. “दिल वाले दुल्हनिया ले जायेंगे “मध्ये अमरीश पुरी खलनायक म्हणून आवडत नसला तरी बाप म्हणून आवडतो. आणि शेवटी खलनायक हरल्याचा आनंद देत देत बाप हरल्याच दु:ख हि प्रेक्षकांना हेलावून जात. खल नायक नेहमी हरतोच असाही नाही. काही कथानकात तो जिंकतो सुद्धा !

खलनायक नायकाच्या विरोधात जे काही करतो ते जर नैतिकतेच्या किंवा कायद्याच्या दृष्टीने बरोबर असेल तर तो खलनायक जास्त प्रभावी ठरू शकतो. 

खलनायकाची बाजूही आपणास जेव्हा योग्य वाटते उदा. आपला झालेले घोर अपमान त्याचा बदला घेन्या  साठी तो खल प्रवृत्ती झाला आहे. बहुधा दोन भावांच्या कथेमध्ये असा प्रकार आढळतो. “आंखे “ मधला बँक रॉबरी करणारा मनेजर अमिताभ ! खूप बुद्धिमान खलनायक ही चित्रपटाला निश्चित उंची देतो.

आपल्या कथेच्या मर्यादा सांभाळून आपण असे काही करण्याचा प्रयत्न करावा.

एकंदर काय तर खलनायक प्रभावी असावा, म्हणजे त्याचा नायकाशी होणारा संघर्ष प्रभावी होतो     मार्च २३